Je hebt zo van die boeken die onder je vel kruipen. Die je maar niet loslaten en je aan het denken zetten. Stille aarde van Dave Goulson is voor mij zo’n boek. Ik beluisterde het via Audible, waar ik via een abonnement maandelijks minstens één Engelstalig boek beluister om mijn Engels te onderhouden. Goulson las het boek zelf in en greep me meerdere keren bij de keel. Daarom besloot ik het in het Nederlands voor mijn ouders te kopen.

Alarm voor de biodiversiteit

Goulson is hoogleraar biologie en specialiseerde zich in de hommel. Dit boek ziet hij als een liefdesverklaring aan de insectenwereld. Want hij legt uit hoe we de insecten van de ondergang kunnen redden. En vooral waarom dat nodig is. Waar we op afstevenen als we het beleid rond biodiversiteit niet wijzigen. Goulson schreef al boeken als ‘De Tuinjungle’, waar hij op een praktische en positieve manier lezers handvaten geeft om biodiverse tuinen te creëren. Dit – eerder theoretische – werk is opgebouwd uit vijf grote delen:

1. Waarom insecten ertoe doen
2. De achteruitgang van de insecten
3. Oorzaken van de achteruitgang
4. Wat staat ons te wachten?
5. Wat kunnen we doen?

Een toekomstbeeld

Zo heet hoofdstuk 16, dat me meerdere keren op pauze deed drukken en deed nadenken. Want hij springt naar de jaren 70 van deze eeuw. Opeenvolgende pandemieën en een ineenstorting van de biodiversiteit hebben de wereld ook in elkaar doen stuiken. Eerst waren er stroomonderbrekingen, daarna helemaal geen elektriciteit meer. Geen nieuws meer, geen stromend water. De samenleving zoals we ze nu kennen, houdt op te bestaan. Geen groeiende economie meer, geen georganiseerde gezondheidszorg. Ieder voor zich, zeker als het op voedselproductie aankomt. Het klinkt misschien apocalyptisch, maar het komt heel hard binnen. Zeker omdat we dat nu nog kunnen voorkomen. Ik citeer een paar passages:

“De olijven, amandelen, vijgen en nectarines doen het beter in het nieuwe klimaat, maar daar hebben we niet veel van. We hadden vooruit moeten plannen en er dertig jaar geleden meer moeten planten om te anticiperen op het veranderende klimaat.”

“Daarmee zetten we het werk verder dat mijn vader bijna zeventig jaar geleden begon, toen hij onze cottage en tuin kocht. Hij wist wat een gezonde bodem waard was en voerde het gehalte aan organische stof op, zodat de aarde van de moestuin vol, vruchtbaar en zwart is. Had hij dat niet gedaan, dan hadden we nooit met z’n twaalven van dit lapje grond van krap een hectare kunnen leven.”

“We waren uit het oog verloren dat het fundament van onze beschaving en van de economische groei waar politici zo door geobsedeerd waren, een gezond milieu was. Zonder bijen, bodem, mestkevers, wormen, schoon water en schone lucht kun je geen voedsel verbouwen, en zonder voedsel is de economie niets waard.”

Wake-up call

Stille aarde is een boek dat je moet gelezen hebben. Het is een knipoog naar ‘Stille lente’ / Verstild voorjaar van Rachel Carson, het boek dat vijftig jaar geleden blootlegde wat de link is tussen toenemend pesticidegebruik en het afnemen van de vogels, waardoor het ineens stil was in de lente. Het zette het proces in gang dat zou leiden tot een verbod op DDT. Rachel Carson, de heldin die geen blad voor de mond nam en zei waar het op stond. Die zelf jammer genoeg aan kanker stierf voor ze kon zien wat haar werk teweeg had gebracht. Vijftig jaar later stevenen we niet alleen op een stille lente, maar op een stille aarde af. Daarom word ik zo boos van zogenoemde leiders die pleiten voor pauzeknoppen op vlak van biodiversiteit en klimaat. We hebben verdorie fast forward-knoppen nodig.

Stille Aarde is geschreven door Dave Goulson en in het Nederlands uitgegeven bij Atlas Contact