Recensie: 10 miljard monden – Hoe we de wereld gaan voeden in 2050

Recensie: 10 miljard monden – Hoe we de wereld gaan voeden in 2050

Er zijn zo van die titels die meteen je aandacht grijpen als je ze ziet passeren. En door een voedingsvraagstuk in de ondertitel te zetten, heb je meteen mijn aandacht. Want ook al voor de coronacrisis stelde ik me regelmatig de vraag: hoe kunnen we er in de toekomst voor zorgen dat we allemaal eten hebben? En vooral: hoe gaan we dat duurzaam doen? Midden in de coronacrisis kwam het voedselvraagstuk even dichtbij, want wereldwijd bleven vliegtuigen aan de grond, gingen grenzen dicht en werden mensen ziek, wat maakte dat handelsstromen ineens niet meer zo vanzelfsprekend waren als ze voor ons in deze tijd lijken.

monocultuur
Monocultuur en onkruidvrije bodems: twee begrippen waar de voedseldenkers vanaf willen in de landbouw van de toekomst.

Genoeg eten

Hebben we voldoende eten om iedereen te voeden? Het lijkt een vreemde vraag in 2020 in een rijk werelddeel als Europa. Want wij hebben hier zoveel eten en drinken, dat we het ons zelfs kunnen permitteren om 30% daarvan gedurende het hele proces te verspillen of weg te gooien. Nog maar een paar jaar gelden kwam er het wettelijke kader dat voor heel wat supermarkten bijna vervallen voeding doneren interessanter maakt dan het weg te gooien. Om maar aan te tonen dat het voedselvraagstuk redelijk ver van ons bed staat. 

In discussies over biologische voeding wordt vaak het tegenargument gebruikt dat ‘biologisch voedsel de wereld niet zou kunnen voeden.’ Daar is al heel wat studiewerk rond verricht en er duiken meneer stemmen om die die stelling ondermijnen. Zo komen we stilaan terug op de doctrine van Mansholt die onder het motto ‘nooit meer oorlog, nooit meer honger’ vorige eeuw stelde dat we zoveel mogelijk eten moeten proberen te produceren met zo weinig mogelijk geld. Vanuit die doctrine werden chemische meststoffen en bestrijdingsmiddelen meer regel dan uitzondering. (Mijn visie daarop lees je trouwens hier.)

 

strokenteelt
Strokenteelt: een begrip waar we nog van gaan horen. In elke strook een ander gewas vergroot immers de biodiversiteit en de nuttige insecten die plagen kunnen helpen beheersen.

Voedseldenkers

In het boek ’10 miljard monden – Hoe we de wereld gaan voeden in 2050’ staan wetenschappers van een nieuwe generatie Wageningse voedseldenkers stil bij de duurzaamheid van dat model om met zo weinig mogelijk geld zo veel mogelijk voedsel te produceren en bespreken ze resultaten van studiewerk dat ze deden naar alternatieven voor ons huidig voedselmodel. Twee trekkers stonden in voor de redactie. Ingrid de Zwarte is universitair docent agrarische en milieugeschiedenis en auteur van het boek ‘De Hongerwinter’. Jeroen Candel is universitair docent bestuurskunde. Naast zijn onderzoek naar voedselpolitiek is hij columnist voor Foodlog en adviseert hij nationale en Europese beleidsmakers. 

Die blik op de toekomst splitsen ze op in zeven delen: beter boeren, de blauwe revolutie (over eten uit de zee), natuurlijke hulpbronnen, daadkrachtig bestuur, gezonde en duurzame diëten, hightech en voedsel van de toekomst. Ik vond vooral het eerste deel ‘beter boeren’ erg interessant omdat de auteurs een langetermijnvisie hebben die geen oordeel velt over pesticiden, maar ze in hun historische context wel aan de verkeerde kant van de geschiedenis plaatsen met objectieve feiten. Want, zo zeggen ze:  bestrijding van onkruiden zorgt voor vermindering van gewasschade. Tegelijkertijd genereert elke bestrijdingsmaatregel een verschuiving in de samenstelling van de onkruidpopulatie: juist van soorten waarop de ingreep nauwelijks vat heeft, neemt het aandeel toe. Hierdoor ondermijnt elke maatregel op termijn zijn eigen effectiviteit. Alleen een geïntegreerde aanpak, gebaseerd op een divers scala aan beheersmaatregelen, garandeert dat we inde toekomst onkruiden de baas blijven. 

Of een beetje verderop: Voortschrijdend inzichten de nadelige gevolgen van bestrijdingsmiddelen leidt regelmatig tot strengere normen. Nieuwe bestrijdingssystemen moeten opgebouwd zijn uit een breed spectrum aan maatregelen en minder eenzijdig op chemische bestrijding gebaseerd zijn. 

 

recensie
Een voorbeeld uit het boek: de opmaak én woordkeuze maken het een erg toegankelijk boek.

Politiek

Ik had jullie beloofd om niet te veel met politiek bezig te zijn op mijn blog. Maar hier maak ik even een uitzondering. Want dit boek was zo goed en meteen toepasbaar in mijn werk, dat ik er meteen een aantal passages van gebruikte in mijn kritiek op het landbouwbeleid van onze nieuwe minister. Naar mijn inzichten bekijkt hij de landbouw zo eenzijdig economisch. De landbouw en agrovoedingssector voorzien ons van voeding. En ons voedingssysteem heeft een grote impact op ons milieu, onze leefomgeving en onze gezondheid. Dat moeten we ook durven zien en benoemen als we het over landbouw hebben. Want ons voedselsysteem is wereldwijd ook verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van alle broeikasgasemissies, een derde van de verzuring en het merendeel van de vermesting en het verlies aan biodiversiteit. Ook vergt de productie van ons voedsel ongeveer 40 procent van al het land op aarde – voor zover niet bedekt met ijs of woestijn – en beruikt het 70 procent van al het irrigatiewater. 

De omstandigheden waarin mensen werken en dieren worden gehouden in de voedselketen blijken vaak ontoereikend. De coronacrisis die volop beleven, legt een aantal van die kwetsbaarheden van ons voedselsysteem duidelijk bloot, zoals de leefomstandigheden van arbeidsmigranten. Het voedselsysteem staat dus voor een van de grootste uitdagingen van deze tijd: hoe zorgen wij voor voldoende, veilig en gezond voedsel voor iedereen, binnen de draagkracht van onze aarde en met respect voor mens en dier? 

Conclusie

Ik ben absoluut fan van dit boek. Want het vertelt op een toegankelijke en verstaanbare manier over een moeilijke kwestie als voedselzekerheid en duurzame toekomstperspectieven van ons voedselsysteem. Een aanrader voor iedereen met interesse in duurzame voeding en een must read voor wie zijn mening over duurzame landbouw voor de toekomst wil bijspijkeren met de nieuwste inzichten.

 

10 miljard monden is uitgegeven bij Prometheus en kost 24,99 euro. Ik kreeg dit recensie-exemplaar van de uitgeverij, maar dit beïnvloedt op geen enkele manier mijn eerlijke mening erover.

Print Friendly, PDF & Email


1 thought on “Recensie: 10 miljard monden – Hoe we de wereld gaan voeden in 2050”

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.